Το Λοΐ στην απογραφή του Grimani του 1700

μέσα από τα στοιχεία της απογραφής Grimani του 1700, το Λοΐ αναδεικνύεται ως παράδειγμα κοινωνικής επιμονής και αγροτικής συνέχειας στη Μεσσηνία της Βενετοκρατίας.

1700

Βενετοκρατία

Το χωριό Λοΐ το 1700: Μια μικροϊστορία της Β’ Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο

Η απογραφή Grimani του 1700 αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά έγγραφα της Β’ Βενετοκρατίας, προσφέροντας μια μοναδική εικόνα της κοινωνικής και πληθυσμιακής σύνθεσης της Πελοποννήσου στο ξεκίνημα του 18ου αιώνα. Πρόκειται για μια λεπτομερή καταγραφή που εκπονήθηκε με σκοπό τον φορολογικό και στρατιωτικό έλεγχο της επικράτειας, και φυλάσσεται στα Αρχεία του Κράτους της Βενετίας (Archivio di Stato di Venezia).

Από το τοπικό στο επαρχιακό: το Λοΐ μέσα στην ευρύτερη δομή

Η επαρχία Κορώνης το 1700 περιελάμβανε 62 χωριά με συνολική καταγραφή 4.156 κατοίκων. Ο μεγαλύτερος οικισμός ήταν η ίδια η Κορώνη, με 1.347 κατοίκους (335 οικογένειες), ενώ ακολουθούσαν η Vunarie (214), το Romiri (180), το Custelli (173), και η Gambria (152). Με 29 κατοίκους, το Λοΐ βρίσκεται περίπου στο μέσο της κατάταξης (32η θέση ανάμεσα σε 62 χωριά), καθώς 30 χωριά εμφανίζουν μικρότερο πληθυσμό. Κάποια από αυτά φαίνεται να ήταν ήδη στα όρια της εγκατάλειψης ή διατηρούσαν ίχνη μόνο κατοίκησης.

Πίνακας: Πληθυσμιακά στοιχεία επαρχίας Κορώνης (1700)

 

Α/Α Χωριό Οικογένειες Σύνολο ανδρών Σύνολο γυναικών Σύνολο κατοίκων
1 Petriades 39 70 57 127
2 Cossia 5 13 10 23
3 Cazzalli 13 27 23 50
4 Smailla 8 17 14 31
5 Bursugogli 3 4 6 10
6 Castemi 20 52 32 84
7 Sarachia 13 35 24 59
8 Armenia 1 3 1 4
9 Vassilichi 7 14 10 24
10 S. Dimitri 8 22 15 37
11 Aidini 2 2 4 6
12 Musuli Celepi 3 6 5 11
13 Fanari 2 5 6 11
14 Papara 2 2 3 5
15 Delalli 2 6 5 11
16 Cosi Bechiri 4 8 13 21
17 S. Dimitri Cato 7 18 15 33
18 Marinu 4 11 10 21
19 Mistrachi 3 9 8 17
20 Valtuca 4 12 4 16
21 Clisura 3 5 7 12
22 Copanachi 11 20 17 37
23 Gambria 35 84 68 152
24 Luchissa 17 22 30 52
25 Loi 8 11 18 29
26 Cirzi 2 5 5 10
27 Pechianada 18 24 34 58
28 Pollistari 12 18 22 40
29 Sunalli 2 4 4 8
30 Misca 24 50 53 103
31 Pera 5 10 12 22
32 Canalli 19 49 43 92
33 Castagna 10 19 24 43
34 Paniperi 11 22 24 46
35 Cochiau 7 14 23 37
36 Rapoiori 4 12 7 19
37 Cacorema 5 14 6 20
38 Potamia 4 9 5 14
39 Gona 3 6 11 17
40 Comaterò 6 13 9 22
41 Zaiti 5 16 14 30
42 Buba 4 6 7 13
43 Lonsa 21 44 46 90
44 Catiniadus 13 25 16 41
45 Carocopio 32 53 53 106
46 Cobus 7 12 16 28
47 Agia Triades 18 19 31 50
48 Dranga 15 21 25 46
49 Lefca 7 11 9 20
50 Tripes 43 74 72 146
51 Romiri 45 85 95 180
52 Vunarie 47 99 115 214
53 Custelli 32 79 94 173
54 Coron 335 488 859 1347
55 Bottu 1 2 3 5
56 Avramiù 27 51 51 102
57 Caplagni 12 19 20 39
58 Cuzemadi 8 18 16 34
59 Cuzucumtri e Cadirogli 7 17 12 29
60 Chorizzogli 2 6 3 9
61 Gulla 4 5 4 9
62 Alli Chiagia 3 5 5 10

 

Πληθυσμιακό προφίλ: ένα χωριό με ισχυρή οικογενειακή βάση

Το Λοΐ εμφανίζεται στην απογραφή του 1700 ως μικρός αγροτικός οικισμός με:

  • 8 οικογένειες
  • 29 κατοίκους
  • 14 άνδρες
  • 15 γυναίκες

Αναλυτική ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού στο Λοΐ (1700)

 

Κατηγορία Άτομα
Αγόρια (1–16 ετών) 5
Άνδρες (16–30) 1
Άνδρες (30–40) 3
Άνδρες (40–50) 2
Άνδρες (50–60) 0
Ηλικιωμένοι άνδρες 3
Κορίτσια (1–16 ετών) 8
Γυναίκες (16–30) 2
Γυναίκες (30–40) 2
Γυναίκες (40–50) 0
Ηλικιωμένες γυναίκες 3
Σύνολο κατοίκων 29

 

Η κατανομή φανερώνει πλειοψηφία νεαρών ηλικιών και σημαντική παρουσία ηλικιωμένων. Οι γυναίκες είναι ελαφρώς περισσότερες από τους άνδρες (15 έναντι 14), κυρίως λόγω της υπεροχής τους στις παιδικές ηλικίες και στους ηλικιωμένους. Χαρακτηριστική είναι η πλήρης απουσία γυναικών ηλικίας 40–50 ετών.

 

 

Στην πληθυσμιακή πυραμίδα του Λοΐ, όπως και συνολικά στην απογραφή Grimani του 1700, γίνεται σαφής διαχωρισμός ως προς τα ηλικιακά όρια ανά φύλο: η απογραφή περιλαμβάνει ειδική κατηγορία “άνδρες 50–60 ετών”, ενώ αντίστοιχη καταγραφή δεν προβλέπεται για τις γυναίκες. Αντίθετα, όλες οι γυναίκες άνω των 50 ετών καταχωρούνται απευθείας ως “ηλικιωμένες” (vecchie).

Για τον λόγο αυτό, στο γράφημα έχει διατηρηθεί ξεχωριστή κατηγορία για τους άνδρες 50–60, ενώ στις γυναίκες έχει συγχωνευθεί στο σύνολο των “50+”. Αυτό αντικατοπτρίζει όχι απλώς τη μορφή του απογραφικού εντύπου, αλλά και τις διαφορετικές προσδοκίες της εποχής για τη διάρκεια της κοινωνικής ή φυσικής “ενηλικότητας” ανά φύλο.

Η διαφοροποίηση αυτή είναι κρίσιμη για την κατανόηση της δημογραφικής αναπαράστασης και πρέπει να διαβάζεται υπό το πρίσμα των κοινωνικών ρόλων της εποχής.

Η περιορισμένη παρουσία ανδρών σε παραγωγικές ή στρατεύσιμες ηλικίες μπορεί να οφείλεται σε στρατολόγηση, μετανάστευση ή απώλειες από πρόσφατες συγκρούσεις. Αντίστοιχα φαινόμενα παρατηρούνται και σε άλλους μικρούς οικισμούς της επαρχίας Κορώνης, κυρίως σε περιοχές με στρατιωτική ή διοικητική σημασία.

Πληθυσμιακή Πυραμίδα της Επαρχίας Κορώνης (1700)

Το παρακάτω διάγραμμα απεικονίζει την ηλικιακή και φυλετική κατανομή του πληθυσμού της επαρχίας Κορώνης σύμφωνα με την απογραφή Grimani του 1700. Η αναπαράσταση διατηρεί τις ηλικιακές κατηγορίες όπως ακριβώς προκύπτουν από το πρωτογενές τεκμήριο, προσαρμοσμένες όμως ώστε να αντανακλούν μια βασική μεθοδολογική ιδιαιτερότητα:

  • Για τους άνδρες, η απογραφή προβλέπει ξεχωριστή κατηγορία 50–60 ετών και στη συνέχεια κατατάσσει τους ηλικιωμένους ως vecchi (60+).
  • Για τις γυναίκες, δεν προβλέπεται αντίστοιχη κατηγορία 50–60. Όλες οι γυναίκες άνω των 50 ετών καταγράφονται απευθείας ως vecchie, χωρίς ενδιάμεσο στάδιο.

 

Η πυραμίδα αποτυπώνει αυτή τη διαφορά στην οπτική της: οι άνδρες εμφανίζονται με έξι ηλικιακές βαθμίδες, ενώ οι γυναίκες με πέντε, με τη γενική κατηγορία “50+ (γυναίκες)” να συγχωνεύει τις δύο άνω κατηγορίες. Αυτό δεν δηλώνει ελλιπή καταγραφή, αλλά αντανακλά τη διαφορετική διοικητική και κοινωνική αντιμετώπιση της ηλικίας ανά φύλο κατά τη Β’ Βενετοκρατία.

Η μορφή του διαγράμματος δείχνει σαφή υπεροχή παιδικού πληθυσμού, αυξημένη παρουσία ανδρών στις παραγωγικές ηλικίες και ισορροπημένη παρουσία ηλικιωμένων.

Η βενετική εξουσία και ο ρόλος των μικρών κοινοτήτων

Η Βενετική Δημοκρατία, μετά την κατάκτηση της Πελοποννήσου (1685–1687), επιδίωξε να εδραιώσει την παρουσία της μέσω διοικητικής καταγραφής, στατιστικής γνώσης και συστηματικής επιβολής εισφορών. Οι απογραφές, όπως αυτή του Grimani, αποτελούσαν εργαλείο εξουσίας.

Αυτή η ακριβής γνώση τοποθετεί το Λοΐ στον χάρτη ως κύτταρο του βενετικού διοικητικού και φορολογικού συστήματος. Το χωριό, όπως και άλλα της ενδοχώρας, συμμετείχε ενεργά, και ενίοτε βαριά, στις υποχρεώσεις rimonta (επανεξοπλισμού) και acquartieramento (φιλοξενίας στρατιωτών), όπως δείχνουν και άλλα τεκμήρια των ετών 1697–1699.

Το χωριό Λοΐ του 1700 μας διδάσκει πώς η τοπική ιστορία, όταν διαβαστεί με προσοχή, φωτίζει τις σχέσεις εξουσίας, τις κοινωνικές ισορροπίες και τις δημογραφικές τάσεις μιας εποχής που σπανίως φτάνει ως τις μικρές κοινότητες. Η παρουσία γυναικών, η απουσία ώριμων ανδρών, η σχετική σταθερότητα του πληθυσμού, όλα συνθέτουν το πορτρέτο μιας κοινωνίας που ζει, επιβιώνει και προσαρμόζεται κάτω από βενετική κυριαρχία.

Τεκμήριο
Βιβλιογραφία | Πηγές

Απογραφή Grimani (1700), Archivio di Stato di Venezia, Archivio Grimani dai Servi, B.54, αρ. 158. Φύλλο 28v (“Territorio di Coron” – Loi).

Αφηγήσεις με κοινή μνήμη

© 2025 loi.gr – Πορεία στον χρόνο