Το Λοΐ στη Διαδρομή 44 του 1880, από την ΑρχαίαΜεσσήνη στο Ναυαρίνο
Σε έναν από τους πλέον διάσημους ταξιδιωτικούς οδηγούς του 19ου αιώνα, το Handbook for Travellers in Greece που εκδόθηκε το 1884 από τον οίκο John Murray, καταγράφεται μια πορεία που διατρέχει τη μεσσηνιακή ύπαιθρο και περνά από το χωριό Λοΐ (Διόδια Μεσσηνίας).
Το Λοΐ εμφανίζεται στον ταξιδιωτικό οδηγό ως μέρος της οδοιπορικής διαδρομής 44 από την Αρχαία Μεσσήνη προς το Ναβαρίνο (Πύλο). Η διαδρομή αυτή είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για τις συνθήκες μετακίνησης στη Μεσσηνία του ύστερου 19ου αιώνα.
Ο ταξιδιώτης ξεκινούσε από την Αρχαία Μεσσήνη και, μετά από 45 λεπτά, έφτανε στο χωριό Σάμαρι, όπου υπήρχε ένα μικρό βυζαντινό εκκλησάκι «εξαιρετικής αρχιτεκτονικής», σε αξιοσημείωτα καλή κατάσταση και συνιστούσε σημείο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον περιηγητή.
Από το Σάμαρι, ο ταξιδιώτης είχε δύο επιλογές, είτε να συνεχίσει προς την Ανδρούσα είτε να πάρει τη διαδρομή προς το χωριό Λοΐ. Η δεύτερη αυτή πορεία ήταν πιο άμεση, αλλά απαιτούσε απαραίτητα τη συνοδεία ντόπιου οδηγού, αφού δεν υπήρχε δρόμος. Η μετάβαση από το Σάμαρι στο Λοΐ διαρκούσε περίπου δύο ώρες.
Στο Λοΐ οι δύο διαδρομές ενώνονταν. Ο ταξιδιώτης συναντούσε το δρόμο που ερχόταν από την Ανδρούσα, συνέχιζε προς το Χατζοβούνι και εισερχόταν στο μεγάλο δάσος του Κουμπέ που είχε πυκνή βλάστηση και εντυπωσιακό φυσικό περιβάλλον. Η πορεία μέσα στο δάσος διαρκούσε περίπου δυόμισι ώρες και κατέληγε στο Χάνι του Κουμπέ. Από εκεί, η διαδρομή συνέχιζε προς το Ναβαρίνο, και διαρκούσε 2 ώρες και 15 λεπτά.
Η συνολική διάρκεια της διαδρομής ήταν περίπου 10 ώρες και 20 λεπτά, δηλαδή μισή ημέρα ταξιδιού.
Τι σήμαινε όμως να διανύσει κάποιος 10 ώρες δρόμο το 1884;
Η περιγραφή αυτή, αν διαβαστεί με τα μάτια του 21ου αιώνα, μπορεί να φαίνεται εύκολη. Στην πραγματικότητα όμως κάθε διαδρομή που περιγράφεται σε ταξιδιωτικό οδηγό του 19ου αιώνα συνοδευόταν από προετοιμασίες που αφορούσαν τον εξοπλισμό, τη διατροφή, τη διαμονή, το κόστος και τους κινδύνους.
Δεν υπήρχαν δρόμοι
Το κείμενο της διαδρομής 44 αναφέρει ξεκάθαρα: «απαιτείται συνοδεία ντόπιου οδηγού, καθώς δεν υπάρχει διαμορφωμένος δρόμος». Αυτό σημαίνει ότι ο ταξιδιώτης είχε να αντιμετωπίσει την απουσία δρόμων. Έτσι έπρεπε να βασιστεί σε κάποιον ντόπιο που γνώριζε τα σημεία διέλευσης. Αν δεν τον είχε μαζί του, κινδύνευε να χαθεί ή να βρεθεί σε σημεία μη προσπελάσιμα για άλογα.
Ο χρόνος είχε άλλη σημασία
Το να διανύσει κανείς δέκα ώρες σημαίνει ότι έπρεπε να ξεκινήσει πολύ νωρίς το πρωί και να φτάσει στον προορισμό του πριν τη δύση του ηλίου. Δεν υπήρχαν φώτα δρόμου, ούτε GPS, όπως σήμερα. Το σκοτάδι σήμαινε τέλος της μετακίνησης, άρα και σοβαρό κίνδυνο αν κάποιος δεν είχε προβλέψει σημείο διαμονής.
Πώς μεταφερόταν κανείς;
Οι περισσότεροι ταξιδιώτες κινούνταν με τα πόδια ή με άλογο. Τα άλογα δεν ήταν ιδιόκτητα, ενοικιάζονταν με συμφωνία ημερήσια ή μηνιαία. Όσοι είχαν τα οικονομικά μέσα, προσλάμβαναν συνοδούς που μετέφεραν αποσκευές και φρόντιζαν για τη διαμονή.
Πού κοιμόταν ο ταξιδιώτης;
Στη συγκεκριμένη διαδρομή, αν κάποιος δεν έφτανε εγκαίρως στην Πύλο, θα έπρεπε να διανυκτερεύσει είτε σε χωριά όπως το Λοΐ, φιλοξενούμενος σε σπίτια κατοίκων, είτε σε κάποιο πρόχειρο κατάλυμα, όπως το χάνι του Κουμπέ. Οι συνθήκες φιλοξενίας ήταν υποτυπώδεις, ενιαίος χώρος για τους ανθρώπους και τα ζώα, χωρίς ιδιωτικότητα ή άνεση. Ο ταξιδιώτης έπρεπε να έχει μαζί του δική του κουβέρτα, φωτιστικό και πολλές φορές και φαγητό.
Τι προμήθειες έπαιρνε;
Οι ταξιδιώτες του 19ου αι. στις μετακινήσεις του συνήθως είχαν μαζί τους:
• ένα ελαφρύ σακίδιο με ρούχα
• λίγο παξιμάδι ή αποξηραμένο κρέας
• φλασκί με νερό
• και χρήματα σε κέρματα, γιατί δεν υπήρχε τρόπος να ανταλλάξουν χρήματα στη διαδρομή
Η σημασία του Λοΐ μέσα από τον ταξιδιωτικό οδηγό
Το γεγονός ότι ο συντάκτης του οδηγού θεωρεί το Λοΐ βασική επιλογή διαδρομής σημαίνει ότι το χωριό:
• ήταν γνωστό με το όνομά του στους ταξιδιώτες
• εμφανιζόταν ως πρακτικό σημείο διέλευσης
• και βρισκόταν σε σημείο με επιλογές εναλλακτικών κατευθύνσεων
Το Λοΐ ως σταυροδρόμι
Το χωριό Λοΐ, όπως σημειώνεται στη διαδρομή, λειτουργεί ως σημείο συνάντησης δύο διαφορετικών διαδρομών, της άμεσης, αλλά δύσβατης, και της πιο βατής διαδρομής μέσω Ανδρούσας. Σήμερα, η ονομασία του έχει αλλάξει και το χωριό είναι γνωστό ως Διόδια, όνομα που μαρτυρά ακριβώς αυτή τη γεωγραφική και λειτουργική του ιδιότητα.
