Διόδια και πάγος: μια καθημερινή εξάρτηση σε δρομολόγιο του 1961
Η εφημερίδα Τα Νέα Νοτίου Πελοποννήσου, το καλοκαίρι του 1961, δημοσιεύει πρόγραμμα διανομής πάγου της εταιρείας «Ψυγεία Μεσσηνίας Ε.Π.Ε.». Στην ανακοίνωση περιλαμβάνονται και τα Διόδια, ενταγμένα στην 1η Γραμμή Κορώνης.
«Από 19 τρέχοντος και μέχρι νεωτέρας οι διανομές πάγου θα γίνονται ως εξής:
1η Γραμμή: Διαδρομή από Βελίκα – Στρέφι – Διόδια – Στέρνα – Μάνεση – Αριστομένης ημέρα παρ’ ημέραν»
Η διανομή, όπως διευκρινίζει η ανακοίνωση, θα συνεχιζόταν και κατά τους χειμερινούς μήνες, με μικρότερη συχνότητα και ανάλογα με τη ζήτηση.
Παγοποιεία και υποδομές στη Μεσσηνία
Στη Μεσσηνία, ήδη από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, λειτουργούσαν βασικές μονάδες παραγωγής και διαχείρισης πάγου, καλύπτοντας ανάγκες τόσο των πόλεων όσο και της ενδοχώρας. Στην Καλαμάτα καταγράφεται η βιομηχανία πάγου και αναψυκτικών «Όλυμπος» και η επιχείρηση ΑΦΟΙ Λιναρδάκη Ο.Ε. με δραστηριότητα στην παγοποιία, το σαπωνοποιείο και τα ψυγεία. Στη Μεσσήνη λειτούργησε η παγοποιία «Ταΰγετος» των Αδελφών Παναγόπουλων, καθώς και η μονάδα του Γέρουλα.
Από τον ισολογισμό του 1966 της εταιρείας «Ψυγεία Μεσσηνίας Ε.Π.Ε.» προκύπτει ότι στη διαχείριση συμμετείχαν οι Χριστόπουλος, Λιναρδάκης και Γέρουλας, γεγονός που φανερώνει επιχειρησιακή σύνδεση με τα αντίστοιχα παγοποιεία της περιοχής. Η εταιρεία διέθετε εξοπλισμό, μέσα μεταφοράς και παρείχε ψυκτικές υπηρεσίες, όπως ενοικίαση ψυγείων και αποθήκευση ευπαθών προϊόντων. Στον ίδιο ισολογισμό περιλαμβάνεται και η εγγραφή «Κάρλος Φιξ Ε.Ε.», στοιχείο που δείχνει εμπορική ή τεχνική σύνδεση με ευρύτερα δίκτυα.
Μια αλλαγή στην καθημερινή ζωή
Η καθημερινότητα οργανώθηκε με βάση αυτές τις υποδομές. Η εταιρεία διατηρούσε σταθερά δρομολόγια διανομής, και τα έσοδά της προέρχονταν τόσο από την πώληση πάγου όσο και από την παροχή ψυκτικών υπηρεσιών. Η λειτουργία του δικτύου υποδεικνύει μια αλλαγή στις συνήθειες: από την αποκλειστικά οικιακή διαχείριση των τροφίμων σε μια συστηματικότερη και συλλογική χρήση των διαθέσιμων υπηρεσιών. Ο πάγος, ως αγαθό και ως υπηρεσία, εντάχθηκε σε μια νέα καθημερινή πρακτική.
Η τοπική χρήση του πάγου στα Διόδια
Στα Διόδια, ο πάγος χρησιμοποιούνταν κυρίως στα καταστήματα -καφενεία και παντοπωλεία. Ελάχιστες οικίες διέθεταν τα δικά τους. Ο πάγος εξυπηρετούσε βασικές ανάγκες, κυρίως τη συντήρηση του γάλακτος, του νερού και ορισμένων τροφίμων. Οι παγωνιέρες ήταν ξύλινα έπιπλα με μεταλλική επένδυση. Η παγοκολόνα τοποθετούνταν στο επάνω μέρος, τυλιγμένη σε λινάτσα. Το λιωμένο νερό κατέληγε σε δοχείο στη βάση του ψυγείου, το οποίο έπρεπε να αδειάζεται καθημερινά. Η ψύξη διαρκούσε περίπου μία ημέρα και αφορούσε μόνο μικρές ποσότητες τροφίμων.
Η καθημερινότητα πριν τον πάγο
Ο δημοσιογράφος Ηλίας Μπιτσάνης, στο έργο του Η πατρίδα των μικρών μας χρόνων, περιγράφει πώς οι κάτοικοι διαχειρίζονταν την απουσία ψύξης πριν από την ευρεία χρήση πάγου. Το τυρί διατηρούνταν αλατισμένο μέσα σε δοχεία με τυρόγαλο, το παστό σε λίπος, τα αυγά καταναλώνονταν άμεσα, και το ψωμί, χωρίς συντηρητικά, κρατούσε για ημέρες. Ό,τι περίσσευε αποθηκευόταν σε φανάρι με τσίγκινο σκελετό και σίτα, κρεμασμένο σε σκιερό σημείο. Η συντήρηση βασιζόταν σε τεχνικές αυτάρκειας και καθημερινή διαχείριση της τροφής. Δεν υπήρχε υπερπαραγωγή – τίποτα δεν περίσσευε. Η ανάγκη για πάγο προέκυψε σταδιακά, όταν ο τρόπος ζωής μεταβλήθηκε και οι απαιτήσεις για διατήρηση περισσότερων τροφίμων αυξήθηκαν. Η καθημερινή ζωή οργανώθηκε διαφορετικά, και ο πάγος έγινε εργαλείο αυτής της προσαρμογής.
